چرا واکسن گارداسیل
ویروس HPV (Human Papillomavirus) یکی از عوامل اصلی ایجاد سرطان‌های دهانه رحم و مقعد است. برای پیشگیری از عفونت‌های HPV و جلوگیری از ایجاد سرطان‌های مرتبط با آن، واکسن‌هایی مانند واکسن گارداسیل (Gardasil) توسط پزشکان توصیه می‌شود. واکسن گارداسیل بر روی انواع اصلی و خطرناک HPV، به ویژه سویه‌های 16 و 18 که می‌توانند به سرطان دهانه رحم منجر شوند، تأثیرگذار است.
این واکسن حداقل تا ۱۴ سالگی از عفونت‌های HPV، ضایعات پیش سرطانی و زگیل‌ها (زگیل‌های تناسلی) محافظت می‌کند. بهترین زمان برای تزریق این واکسن قبل از شروع نخستین رابطه جنسی است. محدودیت سنی خاصی برای تزریق این واکسن وجود ندارد، اما توصیه می‌شود که برای افراد ۱۵ تا ۴۵ سال، این واکسن در ۲ یا ۳ دوز تزریق شود.
واکسن گارداسیل برای افراد بالای ۱۵ سال به صورت ۳ دوز در فواصل زمانی ۰، ۲ و ۶ ماه پیشنهاد می‌شود. این واکسن به عنوان یک واکسن تایید شده جهانی مورد تایید سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان دارو و غذا (FDA) قرار دارد.
به علاوه، این واکسن بر روی سایر سویه‌های HPV نیز تأثیرگذار است، اما در حال حاضر هنوز توسط بیمه‌ها و دولت‌ها برای همه گروه‌های سنی پوشش داده نمی‌شود. با این حال، استفاده از این واکسن به عنوان راهی مؤثر برای پیشگیری از عفونت‌های ویروس HPV و سرطان‌های مرتبط با آن تأیید شده است.
انواع واکسن گارداسیل
– واکسن چهارگانه با نام تجاری Gardasil یا Gardasil به بازار عرضه شده است که علیه ژنوتیپ‌های 6، 11، 16 و 18 عمل می‌کند. این واکسن دارای توانایی پیشگیری 70% در برابر سرطان سرویکس در زنانی است که قبلاً به این ویروس آلوده نشده‌اند و همچنین دارای توانایی پیشگیری تا 90% در برابر زگیل تناسلی می‌باشد.
– واکسن نه‌گانه با نام تجاری Gardasil 9 نیز با تأییدیه FDA وارد بازار شده است که علیه ژنوتیپ‌های 6، 11، 16، 18، 31، 33، 45، 52 و 58 عمل می‌کند.
– یک واکسن دوگانه نیز علیه ژنوتیپ‌های 16 و 18 طراحی شده که فقط دارای تأییدیه در کشور استرالیا است.
همه این واکسن‌ها با استفاده از روش بازآرایی ژنتیکی تهیه شده‌اند و شامل پارتیکل‌های شبه ویروس (بدون DNA و به تبع آن غیرعفونی) هستند.
برای ایجاد اثربخشی بالا، سه تزریق از این واکسن (در زمان‌های صفر، 2 و 6 ماه) مورد نیاز است. این برنامه تزریق تیتر بالایی از آنتی‌بادی در سرم بیش از 90% افراد دریافت‌کننده واکسن را ایجاد می‌کند، که حدوداً 10 تا 104 برابر بیشتر از عفونت با HPV می‌باشد.
در دختران زیر 15 سال، می‌توان از برنامه تزریق دو دوزی (6-0) نیز استفاده کرد، به این معنی که دوز اول و دوم را با فاصله حداقل 6 و حداکثر 12 ماه تزریق می‌کنند.
زمان تجویز واکسن HPV
– این واکسن به حجم 0.5 میلی‌لیتر و به روش داخل عضلانی تزریق می‌شود در فواصل زمانی صفر، دو و شش ماهگی.
– واکسیناسیون بهتر است برای دختران و پسران در سن 11-12 سالگی انجام شود؛ در غیر اینصورت، پسران تا سن 21 سالگی و دختران تا سن 26 سالگی باید واکسینه شوند.
– برای پسران و مردان همجنس‌گرا، واکسیناسیون تا سن 26 سالگی توصیه می‌شود (در انگلستان توصیه می‌شود از 9 سالگی تا 45 سالگی تجویز شود).
– بهتر است واکسن قبل از تماس جنسی اولیه تزریق شود؛ با این حال، تزریق واکسن برای زنانی که قبلاً تماس جنسی داشته‌اند هم مفید است.
– زنانی که قبلاً به ژنوتیپ‌های موجود در واکسن آلوده شده‌اند نیازی به واکسیناسیون ندارند.
– مدت مصونیت ناشی از واکسن هنوز مشخص نیست؛ با این حال، در مطالعات مختلف 5 سال مصونیت اعلام شده است.
تزریق واکسن به معنی معافیت از غربالگری روتین کانسر سرویکس نیست؛ زیرا هنوز امکان آلودگی به سایر ژنوتیپ‌های HPV وجود دارد و همچنین تأثیر واکسن در صورت تزریق ناقص یا پس از شروع تماس جنسی کاهش می‌یابد.
محل تزریق واکسن گارداسیل
این واکسن باید به صورت داخل عضلانی (اینترا ماسکولار) به عضله دلتوئید (یا عضله سرشانه) در قسمت فوقانی بازو (ترجیحاً بازوی دست غیر غالب) و یا در قسمت بالای و خارجی ران‌ها (هرچند محل ترجیحی تزریق عضله دلتوئید می‌باشد) به صورت عمقی تزریق شود. تزریق داخل وریدی، داخل جلدی و زیر جلدی این واکسن باعث کاهش اثربخشی آن می‌شود.
عوارض:
این واکسن در دختران 9-26 ساله به خوبی تحمل شده ولی عوارض محل تزریق شامل درد، خونریزی محل تزریق و تب low grade مشاهده می‌شود. شایع‌ترین عارضه سیستمیک آن، سردرد می‌باشد.
منع تجویز واکسن HPV
تجویز این واکسن در هر صورتی، صرف نظر از سن، جنس و وضعیت کلینیکی توصیه شده است. اما بهتر است در موارد زیر این واکسن تجویز نشود:
– بارداری: اگر زن باردار به طور اتفاقی واکسینه شود، نشان داده شده است که طی 30 روز از واکسیناسیون ممکن است تا حد ناچیزی آنومالی‌های مادرزادی در جنین افزایش یابد.
– افراد دارای سابقه حساسیت فوری به هر گونه واکسن.
– هر گونه حساسیت به مخمر نان (زیرا واکسن در قارچ ساکارومایسس سرویسیه (مخمر نان) تهیه می‌شود).
– هرگونه واکنش آنافیلاکتیک به لاتکس (زیرا سرپوشش‌های سرنگ‌های HPV ممکن است حاوی لاتکس باشند).
تاکنون هیچ افزایش ریسک ناشی از تزریق واکسن HPV در ایجاد سندرم گیلن باره در مقایسه با واکسن‌های دیگر در گروه‌های سنی مشابه دیده نشده است.
همچنین، واکسیناسیون در دوره شیردهی منعی ندارد، اما مادران باید آگاه باشند که طی یک ماه پس از تزریق واکسن ممکن است احتمال وقوع اختلالات تنفسی در شیرخوار از طریق شیر مادر افزایش یابد.
مزایای واکسیناسیون
مزایای واکسیناسیون:
– احتمال عفونت با تایپ‌های ویروسی موجود در واکسن بسیار نادر است.
– واکسیناسیون می‌تواند از احتمال عفونت مجدد (Reinfection) با ویروس‌های با تایپ مشابه در عفونت‌های طبیعی جلوگیری کند.
– واکسیناسیون در افراد مبتلا به HPV نیز ایمن است.
– واکسیناسیون در افراد با ضعف سیستم ایمنی (مانند افراد مبتلا به HIV) نیز ایمن و موثر است.
– بیماران با هرگونه ضایعه قبلی HPV که در گروه پرخطر قرار دارند از تجویز واکسن بهره‌مند می‌شوند.
– بیماران با هرگونه ضایعه فعلی HPV که در گروه پرخطر به عنوان منبع انتقال HPV محسوب می‌شوند، تجویز واکسن می‌تواند ریسک انتقال بیماری را کاهش دهد.
توجه 1: واکسن HPV هیچ خاصیت درمانی ندارد و تنها برای پیشگیری از عفونت‌های HPV توصیه می‌شود.
توجه 2: در استرالیا، پس از شروع برنامه ملی واکسیناسیون HPV در سال 2007، میزان بروز زگیل تناسلی (Genital warts) تا حدود 93% کاهش یافته است، به‌طوری‌که در دختران زیر 21 سال از 18.6% به 1.9% و در مردان از 22.9% به 2.9% کاهش یافته است.
توجه 3: واکسن HPV می‌تواند ریسک ضایعات داخل اپی تلیال ناحیه مقعد (Anal Intraepithelial Lesions) را در مردان تا 77.5% کاهش دهد.
توجه 4: مطالعات فاز 2 و 3 واکسیناسیون سراسری در بعضی از کشورها نشان داده است که تیتر بالایی از آنتی‌بادی تا 12 سال پس از واکسیناسیون حفظ می‌شود، بنابراین تزریق دوز یادآور (Booster Dose) بعد از 10 سال پیشنهاد نمی‌شود.
توجه 5: اگر بین تجویز دوز دوم و سوم واکسین HPV بارداری صورت گیرد، تزریق دوز سوم را می‌توان به بعد از بارداری موکول نمود.
سایر راهکارهای پیشگیری از سرطان دهانه رحم
سایر راهکارهای پیشگیری از سرطان دهانه رحم:
برای جلوگیری از ابتلا به HPV و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
– درمان سریع و موثر عفونت‌های واژینال و دهانه رحم: درمان سریع واژینیت و عفونت‌های دهانه رحم می‌تواند موثر باشد و از انتقال HPV به دیگر افراد جلوگیری کند.
– کاهش انتقال ویروس: استفاده از کاندوم در هنگام ارتباط جنسی می‌تواند ریسک انتقال HPV را کاهش دهد. استفاده منظم و صحیح از کاندوم تا 70% از ریسک انتقال ویروس را کاهش می‌دهد.
– کاهش تعداد شرکای جنسی: کاهش تعداد شرکای جنسی نیز می‌تواند از انتقال HPV و در نتیجه ابتلا به سرطان دهانه رحم جلوگیری کند.
به علاوه، بر اساس توصیه‌های اخیر ACIP (کمیته مشورتی تجویز واکسن در ایالات متحده):
– سن دریافت واکسن گارداسیل (HPV) تا سن ۲۶ سال افزایش یافته است.
– در موارد خاص، توصیه برای واکسیناسیون افراد ۴۵-۲۷ سال نیز صادر شده است، به‌طوری‌که بر اساس شرایط مانند عدم تجربه جنسی یا تعداد محدود شرکای جنسی، می‌تواند اندیکاسیون برای واکسیناسیون این گروه سنی را تعیین کند.
در کشورهایی که برنامه ملی واکسیناسیون HPV دارند و میزان پوشش واکسن پایین است، توصیه می‌شود که واکسن‌های HPV در هر سنی تجویز شود، تا به افرادی که هنوز واکسن نگرفته‌اند کمک شود و میزان پوشش واکسن در جامعه افزایش یابد.
با افزایش پوشش واکسن در جامعه، هم افراد واکسینه و هم افرادی که واکسن نگرفته‌اند، می‌توانند از مزایای حمایت از این واکسن در برابر ابتلا به HPV و سرطان دهانه رحم بهره‌مند شوند.
