دیالیز کلیه چیست؟ عوارض دیالیز کلیه [مدت زمان دیالیز کلیه]
کلیه‌های یک فرد سالم می‌توانند روزانه حدود ۱۲۰ الی ۵۰ لیتر خون را فیلتر و تصفیه نمایند. حال اگر آن‌ها نتوانند به درستی کار کنند، مواد زائد در خون جمع خواهد شد و ممکن است فرد به کما برود یا این اتفاق منجر به فوت او شود. اما خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی و دیالیز کلیه می‌توان از زیاد شدن این مواد زاید در خون جلوگیری کرد. اما دیالیز چیست؟ مفهومی است که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
دیالیز چیست؟
در حالت طبیعی بدن، کلیه‌ها وظیفه تصفیه خون را دارند. کلیه‌ها مواد مضر و مایعات اضافی را از خون جداسازی می‌کنند و آن‌ها را به ادرار تبدیل می‌نمایند. در این صورت این مواد اضافی و زاید به راحتی از بدن دفع می‌شوند. اما هنگامی که کلیه‌ها وظیفه خود را به خوبی انجام ندهند و به درستی کار نکنند، باید با فرایندی به نام دیالیز مواد زائد و مایعات اضافی را از خون جداسازی نمود.
دیالیز یک روش مصنوعی جهت انجام فرآیند پاکسازی خون است. دیالیز کلیه می‌تواند جایگزین وظیفه و فعالیت کلیه‌ها شود. پس می‌توان آن را به عنوان درمان جایگزین کلیه نیز معرفی کرد. اما بهتر است این موضوع را بدانید که کلیه‌ها می‌توانند مواد خاصی که در متابولیسم نقش دارند را ترشح کنند، اما دیالیز کلیه توانایی انجام این کار را ندارد.
انواع دیالیز
دیالیز دارای سه نوع مختلف است که عبارتند از:
دیالیز صفاقی
در روش دیالیز صفاقی از مایعی استفاده می‌شود که توسط یک لوله پلاستیکی در حفره شکم بیمار قرار می‌گیرد. توسط این لوله مواد زائد اضافی و مایعات از بدن فرد خارج می‌شود. دیالیز صفاقی از بافت‌های درون شکم بیمار استفاده می‌کند تا بتواند به عنوان یک فیلتر عملیات خود را انجام دهد. حفره شکم با غشای خاصی به نام غشای صفاقی پوشیده شده است. دیالیز کلیه با استفاده از این روش، به این صورت است که یک لوله پلاستیکی به نام کاتتر دیالیز توسط دیواره شکم به داخل حفره آن قرار می‌گیرد. سپس مایع خاصی به نام دیالیز به داخل حفره شکم ریخته می‌شود و اطراف روده‌ها را شستشو می‌دهد. غشای صفاقی به عنوان فیلتر، بین این مایع و جریان خون عمل می‌کند و با استفاده از انواع متفاوت محلول‌ها می‌تواند مواد زائد و آب اضافه را از بدن خارج نماید.
درمان‌های جایگزین مداوم کلیه
دیالیز کلیه می‌تواند به دو شکل متناوب یا مداوم باشد. یک جلسه دیالیز متناوب معمولاً حدود ۶ ساعت طول می‌کشد. اما درمان‌های جایگزین مداوم کلیه جهت استفاده ۲۴ ساعته در بخش مراقبت‌های ویژه یا همان ICU در نظر گرفته شده است.
همودیالیز متناوب
عملیات همودیالیز خون در خارج از بدن و توسط دستگاهی با فیلتر‌های خاص گردش می‌کند. در این روش خون توسط یک لوله انعطاف پذیر به نام کاتتر از ورید بیمار خارج می‌شود. فیلترها می‌توانند مانند کلیه‌ها مواد زائد موجود در خون را نابود سازند. سپس خون فیلتر شده توسط کاتتر دیگری به بدن بیمار باز می‌گردد. این سیستم شبیه کلیه مصنوعی فعالیت می‌کند. افرادی که باید همودیالیز شوند، به یک جراحی برای بزرگ شدن رگ خونی نیاز دارند.
بزرگ شدن ورید شرایط قرار دادن کاتتر‌ها را به وجود می‌آورد. اما دیالیز اغلب سه بار در هفته و به مدت ۳ الی ۴ ساعت در روز، صورت می‌گیرد. این عملیات به میزان عملکرد کلیه‌ها و میزان افزایش آب بدن بیمار در طول درمان دارد. شما می‌توانید دیالیز را در یک مرکز دیالیز ویژه در بیمارستان یا در خانه انجام دهید. اما اگر از انجام فرآیند دیالیز کلیه در خانه مطمئن نیستید، بهتر است آن را در بیمارستان انجام دهید.
چه کسانی به دیالیز کلیه نیاز دارند؟
عملیات دیالیز کلیه برای افرادی مناسب است که دارای شرایط زیر باشند:
ناتوانی کلیه‌های فرد در استخراج مواد زاید از بدن
افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، معده و ریه
علت دیالیز چیست؟
افرادی که کلیه‌های آن‌ها از کار افتاده است و به بیماری‌های نارسایی کلیه مبتلا هستند، کلیه‌های آن‌ها دیگر نمی‌تواند خون را به درستی تصفیه کند. در این شرایط امکان دارد سطح مواد مضر و مایعات اضافی در بدن بیمار به سطح خطرناکی برسد. در این وضعیت باید اقدامی صورت گیرد، اما اگر هیچ اقدامی نشود عواقب جبران ناپذیر و حتی کشنده در انتظار بیمار خواهد بود. با انجام دیالیز مواد زائد و ناخواسته و همچنین مایعات اضافی از خون خارج می‌شود و از بروز هرگونه وضعیت بحرانی پیشگیری می‌گردد.
دیالیز چه مدت زمان می‌برد؟
درمان دیالیز می‌تواند از ۴ ساعت متفاوت باشد و معمولاً سه بار در هفته صورت گیرد. اما معمولاً نمی‌توان مدت زمان دیالیز را به صورت دقیق بیان کرد. زیرا مدت زمان دیالیز کلیه به موارد متعددی بستگی دارد که عبارتند از:
· کارکرد کلیه‌های بیمار
· حجم مایعاتی که در بین هر جلسه دیالیز اضافه می‌شود
· میزان مواد اضافی موجود در بدن بیمار
· نوع دستگاه
· وزن و جثه بیمار
مدت زمان دیالیز کلیه
یکی از پرسش‌های متداولی که در زمینه دیالیز مطرح می‌شود را با پاسخ آن در زیر بررسی می‌کنیم:
چه مدت به دیالیز نیاز خواهیم داشت؟
این موضوع بستگی به شرایط بیمار دارد. در بعضی از موارد نارسایی کلیه می‌تواند به صورت یک مشکل موقت به وجود آید. قاعدتاً پس از بهبودی کلیه‌ها، دیگر نیازی به دیالیز نخواهد بود. اما در برخی موارد، بیماری نارسایی کلیه به گونه‌‌ای است که فرد به پیوند کلیه نیاز پیدا می‌کند. به طور کلی همیشه این موضوع که پیوند کلیه بلافاصله و خیلی زود انجام شود، وجود ندارد. به همین دلیل نیاز است تا بیمار مرتب دیالیز گردد و این اقدام را تا زمانی که یک اهدا کننده مناسب برای پیوند کلیه او پیدا شود، ادامه دهد. بهتر است این موضوع را بدانید که پیوند کلیه یک عمل جراحی بزرگ محسوب می‌شود. اما امکان انجام آن غیر ممکن نیست. اما اگر فرد نتواند یک اهدا کننده مناسب پیدا کند، شاید لازم باشد تا آخر عمر خود دیالیز را انجام دهد.
پیوند کلیه بهتر است یا دیالیز؟
به طور کلی پیوند کلیه یک درمان برای بسیاری از افرادی است که مبتلا به بیماری شدید کلیوی هستند. زیرا کیفیت زندگی و امید به زندگی اغلب افرادی که پیوند کلیه انجام می‌دهند بهتر از افرادی است که تحت درمان دیالیز قرار می‌گیرند. اما متاسفانه به دلیل کمبود اعضای بدن برای اهدا، انجام این عمل کمی دشوار است. با این وجود نمی‌توان گفت پیوند کلیه برای تمامی افراد مناسب است؛ زیرا گاهی اوقات، سایر مشکلات پزشکی دیالیز یا مراقبت‌های حمایتی را گزینه‌های درمانی بهتری می‌کنند.
شایع‌ترین روش دیالیز
احتمالا پرسش‌هایی در رابطه با دیالیز برای شما مطرح شده است. این پرسش‌ها را در زیر بررسی می‌کنیم:
· شایع‌ترین نوع دیالیز کدام است؟
شایع‌ترین نوع دیالیز کلیه، همودیالیز یا دیالیز با دستگاه است. در مرکز همودیالیز یک فیلتر دیالیز قرار دارد که دیالیز نامیده می‌شود. دیالیز می‌تواند مانند یک کلیه مصنوعی در طول درمان بیمار، خون او را پاکسازی کند. این عملیات به این شکل است که درون یک لوله پلاستیکی به طول ۳۰ سانتی متر خون از میان بیش از ۲۰ هزار فیبر نوری جریان می‌یابد. منافذ میکروسکوپی موجود در فیبرها مواد زائد متابولیک و آب اضافه را فیلتر می‌کنند و محلول دیالیز آن‌ها را دور می‌سازد. تا زمانی که روند پاکسازی خون درون دیالیز ادامه یابد، دستگاه دیالیز خون را پمپ، مواد ضد انعقادی را وارد در گردش خون را مانیتور می‌نماید.
دیالیز کلیه چه عوارضی دارد؟
ممکن است بیمار در هر مرحله از دیالیز عوارض متفاوتی را مشاهده کنند. اما راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند این عوارض را به حداقل میزان خود برساند. برخی از شایع‌ترین عوارض دیالیز کلیه شامل موارد زیر می‌شود:
1. فشار خون پایین مخصوصاً در افراد دیابتی
2. پوست خشک همراه با خارش که معمولاً قبل یا بعد از عملیات دیالیز شدت می‌یابد.
3. تهوع و استفراغ
4. سندروم پای بی‌قرار
5. گرفتگی عضلات
6. عفونت یا تورم در نقطه‌‌ای که کاتتر دیالیز صورت گرفته است.
7. اضافه بار مایعات، در نتیجه بیماران باید روزانه مقدار مشخصی مایعات مصرف کنند
کلیه‌های سالم مواد زائد و مایعات اضافی را از خون جدا می‌کنند. این مواد اضافی در قالب ادرار از بدن دفع می‌شود. حال اگر کلیه‌ها عملیات زدودن مواد زائد خون را به درستی انجام ندهند، مواد زائد و آب اضافه در بدن فرد انباشته می‌شود. در این زمان است که نیاز به عملیات دیالیز کلیه خواهد بود. دیالیز جهت درمان ناتوانی حاد کلیه یا جهت زدودن اثر دارو یا سم از بدن بسیار مفید است. امیدواریم توانسته باشیم مطالب مفیدی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
